مصاحبه تشریفاتی

بالاخره سید ابراهیم رئیسی در میان خبرنگاران حاضر شد و به سوالهای ایشان پاسخ داد. همین که رئیس جمهور قبول کند که در مقابل خبرنگاران به عنوان نمایندگان افکار عمومی حاضر شود و به پرسش های از قبل تائید نشده پاسخ دهد، به خودی خود امری مثبت و قابل استقبال است. اما تکنیک جالبی در این نقطه وجود دارد که می توان خبرنگاران را دست چین و از میان هواداران و سرسپردگان انتخاب کرد، در نتیجه سوال هایی که مطرح می شود، چندان مصاحبه شونده را دچار زحمت و دردسر نخواهد کرد و به چالش نخواهد انداخت. این تکنیک در همین مصاحبه ای که امروز و به مناسبت هفته دولت با حضور رئیس جمهور برگزار شد، مورد استفاده قرار گرفت.
در مصاحبه دیروز در میان خبرنگارانی از کیهان، ایران، ایرنا، فارس، خبرگزاری تلویزیون دولتی و … که تقریبا همه شان به تمجید از دولت و اقدامات آن پرداخت، تنها روزنامه شرق بود که از روزنامه های منتقد دولت برای پرسیدن سوال دعوت شد و سایر روزنامه های منتقد دولت از این امر بی بهره ماندند. دست چین کردن خبرنگاران حتی به خبرنگاران خارجی هم کشیده شد و هیچ یک خبرنگاران رسانه های اروپایی یا آمریکایی برا پرسیدن سوال دعوت نشدند. گویی که عمدی در کار بود تا به مخاطبان فهمانده شود که هر رسانه ای که در جایگاه منتقد قرار گیرد به او بی توجهی می شود. سوال های پرسیده شده هم کمابیش در حمایت و تمجید از اقدامات و دستاوردهای دولت بود و معلوم نبود آیا خبرنگاران آمده اند که از پیشرفت ها و موفقیت های دولت تجلیل کنند یا هدف شان پرسیدن سوال های افکار عمومی و خواست های مردم و شهروندان است. پاسخ های داده شده از سوی رئیسی هم کمابیش همان هایی بود که شهروندان پیش از این در سخنرانی ها و یا گفتگوی تلویزیونی رئیس جمهور شنیده بودند و احتمالا کسانی که امروز بیش از یک ساعت خود را گذاشتند تا این کنفرانس رادیو- تلویزیونی را بشنوند یا مشاهده کنند، چیزی زیادی عایدشان نشده باشد.
کاملا قابل درک است که در چنین جلسه ای هیچ یک از ادعاها و اظهارات مقامات نقد نشود و در عوض زمینه روانی برای تبلیغات بیشتر دستاوردهای ادعایی فراهم شود. حتی محورهای مطرح شده شده در این مصاحبه هم اصلا چالش برانگیز نبود مثلا هیچ یک از خبرنگاران سوال کننده در مورد برجام، توافق هسته ای، تحریم ها، آمارهای مرکز پژوهش های مجلس و مغایرت داشتن آن با اظهارات مقامات دولتی و … چیزی نپرسید. هم چنین در مورد نرخ تورم کالاهای خوراکی و این که تورم در شهرها پائین تر از روستاهاست و این که مثلا وعده دولت در مورد توزیع مرغ و گوشت منجمد هنوز نه تحقق پیدا کرده و نه چشم اندازی برای تحقق آن وجود دارد، هیچ سوالی پرسیده نشد. در عوض برخی خبرنگاران در سوال های خود عبارت هایی استفاده کردند که بی طرفی روزنامه نگار را نقض و مخاطب را برای پاسخگویی هدایت می کرد مانند خبرگزاری فارس که موضع دولت را در قبال رفتار مجرمانه برخی استادان پرسید و روشن است که مصاحبه شونده نمی تواند از رفتار مجرمانه حمایت کند. جالب است که رئیس جمهور که خود فردی قضایی و حقوقی است، تذکر نداد که یک خبرنگار در موقعیتی نیست که بتواند مجرمانه بودن یک عمل را احراز کند. در یک مورد که روزنامه شرق در تحلیل خود ایجاد التهاب را به مدیران دولت نسبت داد و در پایان پرسید که دولت سیزدهم آیا دیوار ساخته یا پول تولید کرده است؟ رئیس جمهور ترجیح داد به جای پاسخگویی به سوال، وجود التهاب در جامعه را رد کند و در این باره توضیح بدهد. برخی خبرنگاران هم ه جای سوال ترجیح دادند مجیز دولت را بگویند مانند کیهان که ابتدا از دستاوردهای دولت تمجید کرد و سپس پرسید که چرا آمریکا و آمریکا دوستان نسبت به این دستاوردها حسادت می کنند.
در مجموع اظهارات سید ابراهیم رئیسی را نمی توان یک مصاحبه مطبوعاتی دانست، در معیارهای روزنامه نگاری حرفه ای، روزنامه نگار مستقل و مشاهده گر اس و حق مجیزگویی، قضاوت یا اتهام زدن را ندارد. او می تواند براساس شواهد و قرائن و مشاهدات خود، چیزهایی که دیده است را بیان کند و از مقامات درباره آن ها پاسخ بخواهد. اما در نشستی که رئیس جمهور برپا کرد، عده ای برای حمایت دولت صف کشیدند و در مقابل یه منتقدان اجازه طرح سوال داده نشد، هرچند که تجربه سوال روزنامه شرق نشان می دهد اگر سوالی هم پرسیده می شد، پاسخ مناسب و قانع کننده ای دریافت نمی کرد.